Tekstowni.pl
  • kursy copywritingu
  • Dla copywritera
  • Dla przedsiębiorcy
  • Książka
  • Wiedza
    • Baza wiedzy
    • Podcast
  • Gratis
    • Bezpłatne materiały
    • Quizy
  • My
  • Kontakt
przez Ewa Szczepaniak

7 błędów składniowych, które (być może) popełniasz

Myślisz, że doskonale radzisz sobie z językiem polskim, bo nie popełniasz błędów ortograficznych i w mig wychwytujesz te, które przydarzają się innym? Być może masz rację. Ale może być i tak, że choć z ortografią nie masz kłopotów, to Twoja składnia  woła o pomstę do nieba. Wypisałam dla Ciebie popularne błędy składniowe. Sprawdź, czy nie pojawiają się w Twojej twórczości.

błędy składniowe

Tradycyjnie przyjmijmy w tym tekście „system quizowy” – przeczytaj zdanie i zastanów się, czy wiesz, na czym polega błąd. A potem przeczytaj opis – sprawdź, czy dobrze pomyślałeś.

Jak zwykle w tekstach tego rodzaju swoje wyjaśnienia zilustrowałam opiniami z Poradni Językowej PWN. Mam nadzieję, że dzięki nim wszystko będzie jeszcze bardziej zrozumiałe.

1.
*Robiąc kotlety, zapukał do drzwi.

Zdania tego rodzaju są wszędzie. W rozmowach na żywo i online; na stronach WWW – widziałam je nawet na stronach firm korektorskich! Spotykam te byki tak często, że czasem zastanawiam się, czy to nie mnie się coś pomyliło.

Ale nie. Zasady i poradnie językowe potwierdzają: imiesłowowego równoważnika zdania (tak się nazywa ta część, którą podkreśliłam) możemy użyć wtedy i TYLKO wtedy, kiedy w obu częściach zdania złożonego wykonawca czynności jest ten sam.

W naszym przykładzie wykonawcą w pierwszym zdaniu jest kobieta, która smaży kotlety. W drugim zdaniu składowym natomiast podmiotem jest mężczyzna – to on (a nie pani z kuchni) puka do drzwi. Wniosek?

NIE możemy użyć zdania z imiesłowowym równoważnikiem albo musimy przekształcić je w taki sposób, by w obu wypowiedzeniach składowych był ten sam wykonawca.

Zdanie bez imiesłowowego równoważnika zdania będzie brzmiało tak:

Kiedy robiła kotlety, zapukał do drzwi.

Poprawione wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania będzie z kolei takie:

Robiąc kotlety, usłyszała jego pukanie do drzwi.

poprawność językowa
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/imieslowowy-rownowaznik-zdania;10349.html

PS Małe przypomnienie: jeśli stosujesz imiesłowowy równoważnik zdania, pamiętaj, żeby oddzielić go przecinkiem od drugiej części wypowiedzenia.

2.
*Zapraszając gości, przyjął ich po królewsku.

Znów ten kłopotliwy imiesłów. Tym razem zagwozdka polega nie na tym, czy podmioty się zgadzają (bo akurat się zgadzają – w obu wypowiedzeniach składowych wykonawcą czynności jest jakiś pan), ale na tym, że imiesłowy są różne i autor cytowanego zdania zdecydował się na niewłaściwy.

Z tymi imiesłowami to jest tak: są przymiotnikowe albo przysłówkowe. Nas interesują te drugie. A tych drugich są 2 rodzaje:

  • imiesłowy przysłówkowe współczesne – te z -ąc (robiąc);
  • imiesłowy przysłówkowe uprzednie – z końcówkami -wszy (zrobiwszy) i -łszy (zjadłszy).

Kiedy mówimy w zdaniu o 2 czynnościach/stanach, które działy się równocześnie, użyjemy imiesłowu współczesnego. Np.

Mówiąc, patrzył na nią.

(Jednocześnie mówił i patrzył).

Kiedy jednak mówimy o dwóch czynnościach, z których jedna poprzedza drugą – tak jak w naszym przykładowym zdaniu – musimy użyć imiesłowu uprzedniego. A zatem:

Zaprosiwszy gości, przyjął ich po królewsku.

(Najpierw zaprosił gości, a kilka dni później, kiedy przyszli, przyjął ich po królewsku).

Ot i cała filozofia 😀 .

błędy składniowe
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/imieslow-przyslowkowy-wspolczesny;14593.html

3.
A. *Dobry copywriter zna i używa języka perswazji.
B. *Przecinek postaw przed i po wtrąceniu.

W obu zdaniach problem jest ten sam: mamy dwa wyrazy, które wymagają innych form rzeczownika, nie możemy więc „wrzucić ich do jednego worka” i użyć wspólnej formy. Mętnie brzmi? To zobacz na przykładzie.

Zdanie A w „pełnej” wersji będzie brzmiało tak: Dobry copywriter zna język perswazji i używa języka perswazji. Jak widzisz, słowo język przyklejone do czasownika zna zachowuje się inaczej niż przy czasowniku używa (zna [co?] język, ALE używa [czego?] języka).

Możemy oczywiście napisać to zgrabniej, bez powtórzenia. Nie w taki sposób jak w naszym przykładowym zdaniu, ale z użyciem zaimka:

Dobry copywriter zna język perswazji i używa go.

błędy składniowe
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Skrot-skladniowy;17511.html

Jak zatem powinno brzmieć w poprawnej wersji zdanie B?

Ano tak:

Przecinek postaw przed wtrąceniem i po nim.

4.
*Ważnym jest, byś dbał o poprawność swoich tekstów.

Składnia uwielbiana przez ambitnych doktorantów i wielbicieli poważnego języka. Niestety, nieprawidłowa. Słownik języka polskiego jest tu nieubłagany. Znajdujemy w nim takie zastrzeżenie:

Ważne jest (NIE: ważnym jest).

Uważaj na formę przymiotnika (lub imiesłowu przymiotnikowego – np. napisany albo rażący) w tzw. orzeczniku, czyli połączonego z czasownikiem być. Również w takim przypadku jak ten:

błędy składniowe
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Tomasz-jest-pijanym;14077.html

5.
*To wydaje się być smaczne.

Języki obce rozpanoszyły się w naszej mowie – oto skutek. Wystarczy po prostu tak:

To wydaje się smaczne.

błędy składniowe
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/wydaje-sie-byc-niepoprawne;1550.html

6.
*Uwielbiam poważną muzykę – w wolnych chwilach słucham Mozarta, Chopina i Bacha.

Jeśli autorowi takiego zdania chodzi o to, że utwory Mozarta, Chopina i Bacha nie należą do lekkich i radosnych, ale są poważną muzyką dla poważnych ludzi, to OK. Jeśli natomiast chodziło o rodzaj muzyki, synonim muzyki klasycznej, to jedynym słusznym rozwiązaniem będzie przestawienie przymiotnika – muzyka poważna.

Mamy tu do czynienia z tzw. przydawką wyodrębniającą. Ale to już prof. Jan Grzenia Ci wytłumaczy:

błędy składniowe
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/przydawka-wyrozniajaca;5451.html

7.
Myszy zjadły koty.

Może nie jest to błąd, ale konstrukcja bardzo, bardzo ryzykowna. Problem z tym zdaniem polega na jego dwuznaczności. No dobrze, możemy się domyślić, że żarłokami były koty, a ofiarami myszy, ale nigdy nie mamy pewności, że wszyscy czytelnicy właściwie to odczytają.

Poza tym – co w sytuacji, kiedy chcemy właśnie opowiedzieć o bezprecedensowym akcie walki o dominację w świecie zwierząt, który doprowadził do tego, że koty poległy w starciu z mysimi zębami?

Sposobem na pozbycie się dwuznaczności jest strona bierna – potępiana niekiedy jako nudna, ale w tym przypadku rozstrzygająca. A zatem:

Myszy zostały zjedzone przez koty.

Albo

Koty zostały zjedzone przez myszy.

W zależności od faktów 😛 .

źle zbudowane zdania
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/terazniejszosc-rozjasnia-przeszlosc;15025.html

***

Takich kwiatków jest jeszcze wiele. Siłą rzeczy do bukietu musiałam wybrać tylko niektóre.

Jeśli masz pytania dotyczące poprawności językowej, możesz zadać je w którejś poradni językowej lub w piątki w naszej grupie na FB. Zapraszam Cię!

Zobacz także inne teksty poświęcone poprawności językowej:

  • 9 błędów interpunkcyjnych, które prawdopodobnie popełniasz? Sprawdź, jak radzisz sobie z interpunkcją (nie tylko z przecinkami!).
  • Czy i Ty wierzysz w te mity poprawnościowe? Możliwe, że nie wszystko, co pamiętasz ze szkoły, jest prawdą. Chcesz wiedzieć, gdzie Cię wiedza polonistyczna zawodzi?

Podziel się:

  • Click to share on Facebook (Opens in new window)
  • Click to share on X (Opens in new window)

Like this:

Like Loading...

Zobacz także:

Ewa Szczepaniak
Copywriterka, trenerka pisania, współzałożycielka pracowni copywriterskiej Tekstowni.pl. Pisze, uczy pisać i sama odkrywa wciąż nowe możliwości słowa. Autorka kursów pisania i poradników Sztuka projektowania tekstów i 101 technik copywritingu sprzedażowego.

21 komentarzy

Life by MARCELKA pisze:
11 kwietnia 2017 o 10:54

takie wpisy są bardzo potrzebne, mi samej zdarza się robić podobne błędy 🙁

Loading...
Bookowa Dziewczyna pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:12

Uwielbiam wszelkie porady językowe. Staram się pisać poprawnie, w razie wątpliwości zaglądam do słownika, lubię pracować nad językiem. Chętnie czytam blogi językowe. Język polski jest trudny, ale warto nad nim pracować i dbać o jego poprawność. W końcu uczymy się od siebie nawzajem 🙂

Loading...
Agata | Okiem Fizjoterapeutki pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:15

Teraz boję się napisać komentarz żeby nie zostać zjedzoną za błędną składnię 😀
Artykuł bardzo przydatny, choć cały czas staram się pracować nad moim językiem to błędy nadal się zdarzają. Dobrze trafić w takie miejsce, na pewno będę zaglądać częściej 🙂

Loading...
Ewa pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:17

Agata, spokojnie. Ja tylko pokazuję potencjalne błędy. Nie zjadam (ani nawet nie gryzę!) tych, którzy je popełniają. Tak że rozgość się i o nic się nie martw :D.

Loading...
Alicji pisanie pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:19

W zdaniu „Myszy zjadły koty” zrozumiałam, że to koty zostały zjedzone przez myszy ;p Bardzo fajne i pomocne, ale niestety zdarza mi się robić błędy. Pracuję nad tym ciągle.

Loading...
Patrycja - Editorial.pl pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:38

Moja ulubiona kategoria błędów. Zaraz po interpunkcyjnych. Ciekawe jest to, w jaki sposób powstaje ten błąd:
Jeśli orzecznikiem jest rzeczownik w narzędniku, można do niego dodać przydawkę, która również przyjmie formę narzędnika (np. jest ważnym argumentem, jest wymagającym przeciwnikiem). Można więc np. powiedzieć: jest oczywistym stwierdzeniem. Ponieważ polski nie jest językiem pozycyjnym, możemy zamienić kolejność wyrazów i użyć konstrukcji oczywistym stwierdzeniem jest… A stąd już tylko krok do usunięcia jednego z wyrazów, który w danym kontekście wydaje się oczywisty. I w taki sposób otrzymujemy błędną formę *oczywistym jest. 🙂
Niedawno kilku znajomych korektorów próbowało mnie przekonać, że „ważnym jest” to nie błąd, tylko archaizm. A to znaczy, że można go w niektórych sytuacjach używać. Nawet zarzucili mnie opiniami różnych językoznawców. Ja jednak pozostaję wierna wykładni prof. Bańki: http://sjp.pwn.pl/slowniki/orzecznik.html 🙂

Loading...
Ewa pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:57

Pięknie to wyłożyłaś, Patrycja!

Loading...
Wyrodna Matka pisze:
11 kwietnia 2017 o 11:49

Na bardzo ciekawe i nieoczywiste rzeczy zwracasz uwagę. Najbardziej znany jest ten pierwszy błąd i na niego kładzie się największy nacisk. Z resztą błędów muszę się pilnować, chociaż instynktownie chyba ich nie popełniam 🙂

Loading...
Anna Stranc pisze:
11 kwietnia 2017 o 12:42

Oj, nie wszystko wydawało się jasne. Źle, bo to znaczy, że muszę lepiej sprawdzać swoje teksty.
A sama często się czepiam tak zwanych złotych myśli. Sens miał być taki, a ja odczytuję inny.
Nie wiem tylko czy to wina składni czy treści tych myśli.

Loading...
Ewa pisze:
11 kwietnia 2017 o 12:58

Autorzy złotych myśli to też ludzie i czasem popełniają okropne błędy językowe. Może dlatego czasem źle rozumiesz ich twórczość, Aniu. Ale może być i tak, że tekst jest wieloznaczny, dopuszcza różne interpretacje i tak naprawdę nie ma jedynego słusznego sensu. Tak mi się wydaje :).

Loading...
Magda-Lekka Zmiana Mamy pisze:
11 kwietnia 2017 o 15:14

Bardzo lubię to Twoje rozkładanie języka polskiego na czynniki pierwsze 🙂 W przykładach, które podałaś, w większości miałam myśl w głowie – „coś mi nie gra”. Kilka było takich, gdzie musiałam się przez chwilę zastanowić, co jest nie tak w zdaniu. Język polski nie należy do najłatwiejszych. Można na to spojrzeć z drugiej strony – dzięki tym zawiłościom, jest ciekawy 🙂

Loading...
Ewa pisze:
12 kwietnia 2017 o 07:02

Pewnie, że jest ciekawy. Powiem więcej: jak widać, jest wyzwaniem! Dzięki, Magda, że się zmierzyłaś :D.

Loading...
zyciewksiazkach pisze:
11 kwietnia 2017 o 18:02

Bardzo przydatny tekst… Nie zdawałam sobie sprawy, że „ważnym jest” może być błędem… ;O

Loading...
Ms. Flowless pisze:
12 kwietnia 2017 o 17:02

Przydatny post, nasz język jest na tyle trudny, że czasem sami nie mamy pewności jak coś powiedzieć lub napisać! 😀

Loading...
Danka pisze:
13 kwietnia 2017 o 13:03

Ja ciągle coś przestawiam w pisowni, wpis bardzo potrzebny. Dziękuję

Loading...
Bogna | Zostałam psychologiem pisze:
13 kwietnia 2017 o 20:09

Naprawdę nie myślałam, że kiedykolwiek wciągnie mnie blog o takiej tematyce. A tu proszę! Z niecierpliwością czekam na każdy kolejny artykuł. Czuję, że jak pojawi się coś o interpunkcji będę płonąć ze wstydu.
Pozdrawiam ciepło i życzę spokojnych Świąt Wielkanocnych.

Loading...
Ewa pisze:
13 kwietnia 2017 o 20:10

Bogna, o interpunkcji już był: https://tekstowni.pl/2016/12/08/9-bledow-interpunkcyjnych/ :). Cieszę się, że Ci się podoba! Wesolutkich!

Loading...
Śnieżynka pisze:
12 maja 2017 o 09:56

Ku swemu wielkiemu zaskoczeniu, tylko w jednym przypadku nie odkryłam błędu 😉 Taka mała radość od rana 😀 A „muzyka poważna” przeczytałam od razu w poprawnej kolejności, dopiero po Twoim wyjaśnieniu zauważyłam, że tam jest inaczej 😀 Przyzwyczajenie, ale jednak dobre 😉 Pozdrawiam!

Loading...
Ewa pisze:
12 maja 2017 o 10:13

W takim razie gratuluję, Śnieżynka! Świetny wynik! Miłego dnia :D.

Loading...
Piotr pisze:
24 maja 2021 o 05:06

@Ewa:
„Także rozgość się…”
Czy w tym zdaniu słowo „także” jest poprawne, czy powinno być napisane „Tak że rozgość się…”? Przecież nie chodzi o to, żeby „również się rozgościć”…

@Agata:
Jeżeli „zostaniesz zjedzona” za błędy to ja, czytając to „zjadanie” nauczę się jak powinno być poprawnie i co jest niepoprawnie. Jeżeli Ewa, czyli ekspertka w tym miejscu, nie odniesie się do błędów to ja prawdopodobnie pomyślę, że błędów nie ma.
Ja jestem bardzo wdzięczny kiedy ktoś mi wskazuje (a nawet wytyka!) błędy językowe, bo w ten sposób najszybciej i najskuteczniej się uczę.

Loading...
Ewa Szczepaniak pisze:
24 maja 2021 o 08:23

Tak, oczywiście. Dziękuję. Już poprawiłam.
A co do tej części dla Agaty: nie mam zwyczaju wytykania ludziom błędów.

Loading...

Możliwość komentowania została wyłączona.

Bądźmy w kontakcie

Kurs copywritingu

kurs copywritingu

Kompendium wiedzy o pisaniu:

książka o pisaniu

Materiały o copywritingu, pisaniu, dobrym stylu – za free:

Copyright by Tekstowni.pl 2016-2025
Polityka prywatności Tekstowni.pl
Zarządzaj zgodami plików cookie
Aby zapewnić jak najlepsze wrażenia, korzystamy z technologii - takich jak pliki cookie - do przechowywania i/lub uzyskiwania dostępu do informacji o urządzeniu. Zgoda na te technologie pozwoli nam przetwarzać dane, takie jak zachowanie podczas przeglądania lub unikalne identyfikatory na tej stronie. Brak zgody lub jej wycofanie może niekorzystnie wpłynąć na niektóre funkcje witryny.
Funkcjonalne Zawsze aktywne
Przechowywanie lub dostęp do danych technicznych jest konieczny w uzasadnionym celu - umożliwia korzystanie z konkretnej usługi wyraźnie żądanej przez subskrybenta lub użytkownika lub wyłącznie w celu przeprowadzenia transmisji komunikatu przez sieć łączności elektronicznej.
Preferencje
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest niezbędny do uzasadnionego celu przechowywania preferencji, o które nie prosi subskrybent lub użytkownik.
Statystyka
Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do celów statystycznych. Przechowywanie techniczne lub dostęp, który jest używany wyłącznie do anonimowych celów statystycznych. Bez wezwania do sądu, dobrowolnego podporządkowania się dostawcy usług internetowych lub dodatkowych zapisów od strony trzeciej, informacje przechowywane lub pobierane wyłącznie w tym celu zwykle nie mogą być wykorzystywane do identyfikacji użytkownika.
Marketing
Przechowywanie lub dostęp techniczny jest wymagany do tworzenia profili użytkowników w celu wysyłania reklam lub śledzenia użytkownika na stronie internetowej lub na kilku stronach internetowych w podobnych celach marketingowych.
Zarządzaj opcjami Zarządzaj serwisami Zarządzaj {vendor_count} dostawcami Przeczytaj więcej o tych celach
Zobacz preferencje
{title} {title} {title}
%d